HİPERTİROİDİ VE GRAVES TEDAVİSİ

HİPERTİROİDİ VE GRAVES TEDAVİSİ

Graves’li hastaların çoğu poliklinik şartlarında yani hastaneye yatmadan  tedavi edilir. Hastanın hastaneye yatmasına gerek yoktur. Ancak hipertiroidinin komplikasyonu olarak  kalp atım hızının çok arttığı (atrium fibrilasyonu) bir durum, kalp yetmezliği veya psikoz gelişmişse hastaneye yatırmak gerekebilir. Buna doktorunuz karar verir.

Hipertiroidi tedavi edilmezse kalp kasında hastalığa (kardiyomyopati), atrium fibrilasyonu  denen kalbin çok hızlı atması durumuna ve kalp yetmezliğine neden olabilir. Herhangi bir enfeksiyon, ishal, şiddetli travma veya  ameliyat sırasında bu  hastalar tiroid krizine girerler ve bu kriz ölüm riski taşır. Bu nedenle hipertiroidi hastalığının mutlaka tedavi edilmesi gerekir.

Graves hastalarının tedavisinde ilk yapılacak tedavi ilaç tedavisidir. İlaç tedavisine cevap alınamadığı durumlarda radyoaktif iyot tedavisi veya ameliyat yapılır. İlaç olarak propiltiourasil veya Metimazol ilacı kullanılır.
 
Propiltiourasil veya Metimazol İlaçlarını  Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar:

• İlaçlar tok karna ve doktorunuzun önerdiği dozda alınmalıdır. 
• İlaçlar kesilmemelidir. İlaç kesilirse hastalık tekrar şiddetlenir ve daha önce kullandığınız ilaçlar boş yere  kullanılmış olur.  Bazen ilaç kalmayınca hastalar ilaç reçete ettirinceye kadar ilacı kesmektedir. Bu durum hastalığın tekrar şiddetlenmesine neden olur. Böyle bir durumda ilacı eczaneden borç alın veya kendiniz satın alın.
• Bu ilaçları kullanırken bazen tiroid sintigrafisi çekilmesi gerekebilir. Bu taktirde ilaçlar kesilmemelidir. Sintigrafi çekilecek diye ilaç kesilirse hastalık tekrar şiddetlenebilir ve daha önce aldığınız veya kullandığınız ilaçlar boşa gider.
• İlaç kullanırken karaciğer testleri (SGOT, SGPT ve alkalen fosfataz) ve tam kan sayımı ayda bir yapılmalıdır
• İlaç kullanırken ateşiniz, boğaz ağrınız olursa hemen doktorunuza başvurunuz.
• İlaçları doktorunuzun önerdiği dozda  ve saatlerde alınız.
• İlacın dozu konusunda anlamadığınız bir konu varsa  doktorunuza sorunuz. Her hastanın hastalık şiddeti farklı olduğundan  kullanacağı ilaç dozu  da farklı olabilir.
• İlaçların bir günde  kaç tablet alınacağı ve kaç saatte bir alınacağı doktorunuz tarafından size belirtilir.
• Nabız sayısını azaltmak ve çarpıntıyı düzeltmek  için size ayrıca Dideral  gibi ilaçlar da verilebilir. Bu ilaçların başlangıç dozu hastalığın şiddetine göre değişir ve genellikle  1-2 ay sonra kesilir. Gebelerde Dideral ilacı kullanılmaz. Dideral veya Tensinor ilacını keserken birden değil azaltarak kesin.
• İlaç kullanırken iyotlu tuz ve iyotlu öksürük şurubu içmeyiniz. Bu şekilde alınan iyot  kullandığınız ilaçların etkisini önler ve  hastalığınız düzelmez.
• İlaç kullanırken sigara içmeyiniz. Sigara içerseniz gözlerinizde büyüme olabilir.
• İlaç kullanırken çarpıntınızı artıracak grip veya nezle  ilaçları almayınız. Kullanacağınız bütün ilaçlar için doktorunuza danışınız.
• Çarpıntınızı artıracak kahve, çay ve kola gibi kafeinli içecekler içmeyiniz.

İlaç Kullanmaya Başlayınca Kontrol için Doktorunuza Gitmeyi İhmal etmeyiniz:

Tedaviye başladıktan itibaren 4-6 hafta sonra tekrar muayeneye gitmek gerekir.  Hormonlardaki duruma göre doktorunuz tarafından ilaç dozunuz azaltılır veya artırılabilir Bu şekilde 1.5-2 ayda bir kontrole gidilerek hormonlar düzeldikçe  ilaç dozu gittikçe azaltılır ve sonunda kesilir. Bu süre toplam 9 ay veya bir yılı bulur; bazen 2 yıla kadar uzatılabilir.  Kontrollerde hormonlar yüksek olmaya devam ediyorsa ilaç dozunuz artırılır.

Tiroid Bezi  Aşırı Çalışan  Hastaların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar:

• Mümkünse  10-15 gün  istirahat ediniz
• Çok sinirli, uykusuz ve huzursuz hastalar sakinleştirici ilaçlar alabilir. Bunu doktorunuza belirtiniz.
• Beslenmenize  dikkat ediniz ve   karbonhidratlı gıdaları (şekerli, nişastalı gıdaları) fazla yemeyiniz.
• İçerisinde iyot olmayan  multivitamin ilaçlar alabilirsiniz. Multivitamin ilaçların çoğunda iyot olduğundan almadan önce etiketini iyi  kontrol etmeli, iyot  varsa kullanmamalıdır.    L-karnitin ilacı  ve antioksidan ilaçlardan (içerisinde selenyum, C vitamini, A vitamini ve E vitamini olan) destek olarak alınabilir. Hangisinin sizin için uygun olduğunu doktorunuzla konuşunuz.
• Hipertiroidi hastalığı kemiklerde hafif yıkım yaptığından özellikle menopoz dönemindeki kadınlar başta olmak üzere  bütün hastaların günlük  kalsiyum alımı yeterli olmalıdır. Bu  nedenle yağsız süt ,yoğurt veya brokoli yemeli, yenemiyorsa  kalsiyum  ilacı ilave alınmalıdır.
• Graves’li hastalar psikolojik stresten uzak durmalıdır. Bazı kişilerde  stresin Graves hastalığını başlattığı gösterilmiştir.
• İyot içeren  gıdalar, iyotlu tuz, iyotlu öksürük şurubu ve  röntgen çekilirken kullanılan  ve damardan yapılan iyotlu ilaçlar  kullanmamaları   gerekir.
• Sigara içiliyorsa bırakılmalıdır.  Sigara içmek  hastalığın şiddetini artırdığı gibi ilaçlar kesildikten sonra tekrar oluşmasına neden olur ve  gözlerde büyüme yapar.
• ilaç kullanırken şiddetli yorgunluk, aşırı uyku hali, depresyon veya kas krampları gibi belirtiler olursa  doktora başvurmak gerekir. Bu belirtiler tiroid hormonlarının azalmış olduğunu  ve ilaçların fazla geldiğini düşündürür.
• İlaçları kullanırken ateş, boğaz ağrısı oluyorsa hemen doktorunuza başvurun.
• İlaç kaşıntı veya allerji yaparsa doktorunuza başvurun

 Tiroid Bezi  Aşırı Çalışan  Hastaların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar:

·         Mümkünse  10-15 gün  istirahat ediniz

·         Çok sinirli, uykusuz ve huzursuz hastalar sakinleştirici ilaçlar alabilir. Bunu doktorunuza belirtiniz.

·          Beslenmenize  dikkat ediniz ve   karbonhidratlı gıdaları (şekerli, nişastalı gıdaları) fazla yemeyiniz.

·         İçerisinde iyot olmayan  multivitamin ilaçlar alabilirsiniz. Multivitamin ilaçların çoğunda iyot olduğundan almadan önce etiketini iyi  kontrol etmeli, iyot  varsa kullanmamalıdır.    L-karnitin ilacı  ve antioksidan ilaçlardan (içerisinde selenyum, C vitamini, A vitamini ve E vitamini olan) destek olarak alınabilir. Hangisinin sizin için uygun olduğunu doktorunuzla konuşunuz.

·         Hipertiroidi hastalığı kemiklerde hafif yıkım yaptığından özellikle menopoz dönemindeki kadınlar başta olmak üzere  bütün hastaların günlük  kalsiyum alımı yeterli olmalıdır. Bu  nedenle yağsız süt ,yoğurt veya brokoli yemeli, yenemiyorsa  kalsiyum  ilacı ilave alınmalıdır.

·         Graves’li hastalar psikolojik stresten uzak durmalıdır. Bazı kişilerde  stresin Graves hastalığını başlattığı gösterilmiştir.

·         İyot içeren  gıdalar, iyotlu tuz, iyotlu öksürük şurubu ve  röntgen çekilirken kullanılan  ve damardan yapılan iyotlu ilaçlar  kullanmamaları   gerekir.

·         Sigara içiliyorsa bırakılmalıdır.  Sigara içmek  hastalığın şiddetini artırdığı gibi ilaçlar kesildikten sonra tekrar oluşmasına neden olur ve  gözlerde büyüme yapar.

·         ilaç kullanırken şiddetli yorgunluk, aşırı uyku hali, depresyon veya kas krampları gibi belirtiler olursa  doktora başvurmak gerekir. Bu belirtiler tiroid hormonlarının azalmış olduğunu  ve ilaçların fazla geldiğini düşündürür.

·         İlaçları kullanırken ateş, boğaz ağrısı oluyorsa hemen doktorunuza başvurun.

·         İlaç kaşıntı veya allerji yaparsa doktorunuza başvurun

Gebelikte Graves  Hastalığı Ortaya Çıkarsa Nasıl Tedavi Edilir?

Gebelikte radyoaktif iyot verilmesi sakıncalıdır; bebekte sakatlık yapar.   Gebelikte  ilaç tedavisi yapılır. Propiltiourasil veya Metimazol verilebilirse de  göbek kordonundan bebeğe   daha az geçtiği için daha çok Propiltiourasil ilacı tercih edilir. Kontrollerde  serbest T4 ve TSH düzeylerine birlikte bakılır.

Gebe kalmadan önce Graves hastalığı olan  kadınlar gebe kalınca Graves hastalığının şiddeti azalır ve ilaç dozunu azaltmak veya kesmek gerekebilir. Gebelik, hastalığın şiddetini azaltmaktadır. Gebe Graves’li hastaların bebeklerinde doğumda hipertiroidi gelişebileceğinden kadın-doğum uzmanı ve çocuk hastalıkları uzmanı  tarafından bebek kontrol edilmeli ve tetkikleri yaptırılmalıdır. Hastanede çocuk endokrinoloji uzmanı varsa görüşünün alınması  uygun olur.

Emziren Graves’li Annede Tedavi Nasıl Olur?

Tedavide kullanılan Metimazol ve  Propiltiourasil ilaçları anne sütüne  az oranda geçerler. Yapılan bilimsel çalışmalarda emziren kadınlarda 10 mg/gün doza kadar Metimazol ve 150 mg/gün doza kadar  Propiltiourasil’in bebeğin tiroid fonksiyonunu bozmadığı gösterilmiştir. Bu nedenle anneler emzirmeyi kesmeden ilacı alabilirler. Yüksek doz ilaç kullanmak gerekirse bebeğin tiroid hormonlarını takip etmek gerekebilir veya emzirmeyi kesmek gerekir.

 Çocuklarda Graves Hastalığı:

Çocuklarda Graves hastalığı  10 yaşın altında nadir, 11-15 yaş arasında sık görülür.  Bu hastalık çocuklarda  ilaçlarla  3-4 yıl süre ile tedavi edilebilirler. Yaş 18-20’ye ulaşınca radyoaktif iyot tedavisi verilebilir. Tiroidektomi (ameliyat) çocuklarda ve ergenlik çağında  nadiren yapılır. Ancak guatr çok büyükse ve  ilaçlara iyi yanıt alınamazsa  ameliyat  tercih edilebilir. Tiroid bezi fazla çalışan kişilerde metabolizma  fazla çalıştığı veya hızlı olduğu için kalori ihtiyacı artar. Bu nedenle alınan kaloriyi artırmak gerekir. Karbonhidratlı gıdaları (unlu,şekerli, nişastalı gıdaları) fazla yemeden  sağlıklı bir beslenmeye geçilir.

Beslenme:

Tiroid bezinin fazla çalışması genellikle bağışıklık sistemindeki  zayıflıktan ileri geldiğinden bağışıklık sistemini kuvvetlendiren sarmısak, mantar ve brokoli yiyiniz.  Günde bir kase yoğurt yemek ve yağ olarak sıvı yağlar kullanmak uygundur.  Haftada iki defa yağlı balıklardan (Somon, sardalye, hamsi gibi) yemek omega 3 yağ asitlerinin desteği için faydalı olur. Balık yiyemeyen hastaların omega 3 desteği almaları faydalıdır.  Tuz olarak iyotsuz tuz  yenmelidir. İyotsuz tuz bulunamazsa  kaya tuzu yenmelidir.

            Yapılan bilimsel çalışmalar hipertiroidi durumunda serbest radikallerin arttığını göstermiştir. Antioksidan ilaçların verilmesi bu nedenle faydalı olmaktadır. İçerisinde selenyum, C vitamini, E vitamini olan  vitamin ilaçları faydalıdır. Antioksidan ilaçlar hipertiroidi şiddetini azalttığı gibi gözdeki büyüme üzerinde de faydalı olmaktadır.

A vitamini  hipertiroidide azaldığından ilave olarak alınabilir. Tiamin ve diğer B vitamin desteği de hipertiroidide faydalı olur.

Sinirlilik ve huzursuzluk fazla olduğunda gevşemeyi öğrenin ve  iyi uyumaya çalışın. Uykusuzluk  için bazı ilaçlar alabilirsiniz.

Hipertiroidisi olan hastalar da kafeinli gıdalar  kesilmelidir. Özellikle kahve, çay ve kola gibi kafeinli içecekler  içilmemelidir. Bu kişilerde çarpıntı olduğu için kafeinli içecekler çarpıntıyı iyice artırır.

Grip veya nezle ilaçları almayınız. Bu ilaçlar kalp çarpıntısının daha da artmasına neden olabilir.

Graves Hastalığının Radyoaktif İyotla Tedavisi

Radyoaktif iyot tedavisi radyasyon yoluyla tiroid bezinin tahrip edilmesi esasına dayanan bir tedavi şeklidir. Burada kullanılan radyasyon dozu çok küçüktür ve size zarar vermez ve kanser yapmaz.  ABD’de  Graves hastalığı tedavisi için en fazla kullanılan tedavi şeklidir.

Radyoaktif iyot tedavisi,   ilaç (Propiltiourasil veya Metimazol)  tedavisine rağmen tiroid hormonlarının bir türlü azalmadığı  veya normal seviyelere gelmediği hastalarda, 2 yıl Propiltiourasil veya Metimazol ilaçlarını kullanmasına rağmen hastalığın düzelmediği kişilerde veya  hastalığın sık nüks ettiği hastalarda  yapılır. Nadiren de hastalığın çok şiddetli seyrettiği ve çok yüksek dozdaki ilaç tedavisiyle hormonların zor düştüğü hastalarda radyoaktif iyot tedavisi gerekebilir.  Propiltiourasil  veya Metimazol ilaçlarını  kullanırken karaciğer testleri bozulan (SGOT, SGPT ve alkalen fosfataz testleri artan)  veya kandaki beyaz hücre sayısı (lökosit) çok düşen hastalarda da  ilaç daha fazla kullanılamayacağından mecburen radyoaktif iyot tedavisi yapılır.

Radyoaktif iyot genellikle 18 yaşın üzerindeki hastalara verilirse de ABD’de ergenlik çağındaki  hastalara da verilmektedir. Radyoaktif iyot tedavisi  çocuklara, gebelere ve emziren kadınlara verilmez. Radyoaktif iyot  alan kadınların  1 yıl süre ile gebe kalmamaları gerekir. 

Radyoaktif iyot tedavisinden önce   tiroid hormonları çok yüksek olanlarda, yaşlılarda ve  kalp hastalığı olan hastalarda Propiltiourasil veya  Metimazol ilacı kullanılarak  tiroid hormonlarını biraz azaltmak gerekir. Radyoaktif iyot tedavisi yapılacağı zaman Propiltiourasil ilacı yerine Metimazol ilacını kullanmanın  radyoaktif iyotun daha etkili olduğunu iddia eden bilimsel çalışmalar da vardır.  

Radyoaktif iyot, Tıp Fakülteleri’nin nükleer tıp merkezinde   veya özel laboratuvarlarda çalışan nükleer tıp uzmanları tarafından  size ağızdan alınan bir kapsül veya sıvı şeklinde verilir. Yutulan radyoaktif iyot bağırsaklardan kana karışarak tiroid bezi tarafından tutulur. Birkaç hafta veya ay içinde hücreleri hasara uğratır ve yok eder; sonunda bezde küçülme oluşur. Bez hücreleri öldüğü için hipertiroidi düzelir. Ancak bezde hormon yapacak hücre kalmadığından bu defa ömür boyu devam edecek  tiroid yetmezliği gelişir ve hasta ömür boyu tiroid  hormon ilacı  ( Levotiroksin ) kullanmak zorundadır. Radyoaktif iyodun vücudumuza zararlı bir etkisi yoktur. Çok nadiren tükürük bezlerinde ağrı olabilir. Çocuk sahibi olmanızı engellemez.

Radyoaktif iyodun diğer adı iyot-131’dir.  İyot-131 nükleer tıp merkezlerinde  her zaman hazır halde bulunmaz. İyot-131 yurtdışından veya Atom Enerjisi Kurumu’ndan sipariş yapılarak getirtilir. Bu nedenle tedavi için önceden randevu almanız ve nükleer tıp uzmanı ile görüşmeniz gerekir.

Tedaviniz için genellikle hipertiroidi hastalığını ortadan kaldıracak ve hastayı 6-12 ay içinde hipotiroidiye (tiroid bezi yetmezliğine) sokacak şekilde yüksek doz  radyoaktif iyot verilir.  Genelde verilen doz 10-15 mCi (miliküri) veya daha fazla olabilir.  Radyoaktif iyot tedavisi yapılan hastaların  % 86’sında ilk yıl içinde tiroid yetmezliği gelişir.  Bazı kişilerde radyoaktif iyot tedavisine rağmen hormonlarda  yükseklik devam edebilir, bu kişilere  6 ay sonra tekrar  radyoaktif iyot verilir.

Genç hastalarda, tiroid bezi büyük olan hastalarda ve şiddetli hastalığı olanlarda bazen  bir defa radyoaktif iyot vermekle hastalıkta düzelme olmayabilir. Bu hastalarda tekrar ve daha yüksek dozda radyoaktif iyot verilir. İkinci defa radyoaktif iyot tedavisi ancak %10 hastada gerekir.

Radyoaktif  iyot tedavisinden 3 gün önce  kullanılan Metimazol veya Propiltiourasil  ilacı  kesilir ve  tedaviden (radyoaktif iyot aldıktan) 3 gün sonra  hangi ilaç alınıyorsa  tekrar başlanır. Bu konu çok önemlidir. Bazı hastalar radyoaktif iyot aldıktan sonra  Propiltiourasil veya Metimazol ilacını almamakta ve hormonlar yüksek olduğu için sıkıntıya girmektedirler.

Radyoaktif iyot tedavisi için  genellikle hastanede yatmaya gerek yoktur. Bununla birlikte doz biraz fazla verilecekse doktorunuz sizin bir süre ayrı bir odada  hastanede kalmanızı isteyebilir. Buna doktorunuz karar verecektir.