REAKTİF HİPOGLİSEMİ

KAN ŞEKERİNDE DÜŞME ( REAKTİF  HİPOGLİSEMİ) ve GİZLİ ŞEKER

Prof.Dr. Metin Özata

Endokrinoloji, Diabet,  ve Tiroit uzmanı

http://www.reaktifhipoglisemi.com

Detaylı Bilgi İçin: ‘’Naturel Zayıflama’   ve ‘’Gisemik İndeks Diyeti’’ kitaplarımı  okuyabilirsiniz (Hayy Kitap yayınları)

Reaktif Hipoglisemi ve Gizli Şeker Nedir?

Gün içinde, kan şekerindeki düşmeler nedeniyle ortaya çıkan, şeker, çikolata veya tatlı bir şeyler yeme ve atıştırma  isteği kan  şekerinde düşmeleri olan kişilerde sıklıkla oluşan bir durumdur. Bu duruma tıp dilinde reaktif hipoglisemi denir. Reaktif hipoglisemi aynı zamanda bir gizli şeker hastalığıdır. Gizli şeker ise şeker hastalığı oluşmadan önceki dönemdir. Beslenmeye dikkat edilmez  ve kilo kontrolu sağlanmaz ise şeker hastalığına dönüşebilir.  Reaktif hipoglisemi, açlık kan şekerinin 90-126 mg/dl arasında olması ve OGTT denilen şeker yükleme testindeki bazı bozukluklar  da gizli şeker olarak adlandırılır.  Şeker hastalığını önlemek için glisemik indeks diyeti yani GI diyeti  veya Metabolizma Diyeti denilen insülin direnci diyeti yapmak gerekir.  Gizli şeker veya reaktif hipogliseminin şeker hastalığına dönüşmeden önlemek imkanı % 60-70 vardır. Bu şansı iyi kullanmak gerekir. Üzüntü, sıkıntı, depresyon, uykusuzluk gibi psikolojik bozuklukların da şekeri bozduğunu unutmayınız.

Reaktif Hipoglisemi:

 Özellikle yüksek glisemik indeksli yani kan şekerini hızla yükselten karbonhidratlar yendikten sonra,   önce kan şekeri ve arkasından insülin  hormonu kanda  hızla yükselir. İnsülin, kan şekerini düşüren bir hormondur. Yüksek insülin seviyeleri 2-3 saat sonra kan şekerinizi normalin de altına indirdiği için, şiddetli bir yeme isteği, titreme ve terleme olur. Bu duruma reaktif hipoglisemi denir. Bazı kişilerde bu belirtiler olmayabilir veya hafif seyreder veya kişinin haberi olmaz.  Sadece kendini kilo alma şeklinde gösterir. Kandaki yüksek  insülin seviyeleri,  kandaki şekeri çok çabuk yok ettiğinden kan şekeri düşer. Kişi bu durumda şeker, çikolata veya tatlı, ne varsa yemek için saldırır.  Bu saldırılar sonrası şeker düzelirse de bir süre sonra tekrar düşer. Şekerli şeyler yedikçe de kilo alır. Bu nedenle şeker düşüklüğü olan kişilerin kendilerinde şeker hastalığı varmış gibi beslenmeleri gerekir. Bazı kişilerde şeker düşmeleri olmadan yüksek insülin veya insülin hormon bozukluğu nedeniyle de metabolizma yavaşlayarak kilo alınmasına neden olur. Bu durum aynı zamanda şeker hastalığının ilk safhasıdır.

Dengeli  beslenmeyenler, kahvaltı yapmayanlar ve düzensiz yemek yiyenlerde kan şekeri gün içinde düştüğü için sık sık atıştırma krizine girerler. Sabah saat 9-11 arasında, öğleden sonra  saat 15-16 sularında daha belirgin olmak üzere halsizlik, bitkinlik, baş dönmesi, çarpıntı  ve tansiyon yükselmesi bazen tansiyon düşmesi  gibi şikayetler olabilir.

Gizli Şeker veya Reaktif Hipoglisemi’de Beslenme

 Beslenme için  düşük glisemik indeksli ve posalı karbonhidratlar alınmalı ve öğünler atlanmamalıdır.  Sebze ve meyve gibi posalı gıdalar çok yavaş sindirildiği için kan şekerini hızla yükseltmezler. Diyet yaparken posalı karbonhidrat alımını artırmak  veya düşük glisemik indeksli (şeker yüklü) gıdaları tercih etmek şarttır.

Bu değişikliği yapmak aslında çok kolaydır. Beyaz ekmek yerine tam buğdaydan yapılmış ekmeği (Belediye Halk Ekmek Organik Ekmeği,Doygun tam buğday ekmeği, Uno tam buğday ekmeği gibi) ; beyaz pirinç yerine kahverengi pirinç veya kabuklu pirinç veya en iyisi bulguru; beyaz makarna yerine tam buğdaydan yapılmış makarna veya kepekli, ıspanaklı veya domatesli makarnayı  yemek, sarma ve dolmaları bulgurla yapmak  bu değişikliğin ilk başlangıcıdır.

Glisemik indeksi (şeker yükü) fazla olan patates ve havuç gibi besinleri çok nadiren yemek ve düzenli egzersiz yapmak gereklidir.

Düzenli yapılan egzersiz  kan şeker düşüklüğünü önleyen bir etki yaptığı için, bu tür hastaların her gün yarım saat yürüyüş yapmaları uygundur.

Diyet olarak kan şekerini yükseltmeyen tam tahılların kullanımını artırmak için, yulaf ezmesi, buğday ezmesi, tam buğday gevreği  ve bulgur pilavı yemek, çorbalara arpa ve kabuklu pirinç koymak  da önemli önlemlerdir. Karnabahar ve brokoli gibi posalı gıdaları daha fazla tüketmek de açlık duygusunu azaltır ve sizi uzun süre tok tutar ve kan şekeri düşmesini önler.

Sigara, kahve ve kafeinli içecekler de kan şekerini düşürerek şekerli şeylere saldırmaya neden olabilir. Bunun nedeni çaya konulan şeker değil çayda ve kahvede bulunan kafeindir. Açlık atakları yaşayanların sigara, kahve ve kafeinli içecekleri  ( kola, kahve ve  siyah çay, tarçın, yeşil çay ) içmemeleri  gerekir. Siyah çay açık olarak 2 bardak/gün içilebilir.

Atıştırmaların  veya kan şekeri düşüklüğünün önemli bir nedeni de düzenli uyku uyumamak veya uykusuzluktur. Düzenli ve yeterli uyku  bu tür şikayetleri azaltır. Atıştırmaları önlemek için yeterli ve dinlendirici şekilde uyku uyuyunuz ve en geç saat 22.00’de yatmaya çalışınız.

Atıştırmaların veya gün içinde kan şekeri düşmesinin  bir diğer nedeni, stres altında yaşamaktır. Stresi azaltmak için gevşeme tekniklerini öğrenmek, spor yapmak, açık havada yürümek veya bir psikiyatr veya psikologdan destek almak gerekir.

Atıştırmalar sırasında patates cipsi, bisküvi, çikolata veya şeker yerine domates, elma, salatalık, ufak boy muz, kuru erik, 3-4 tane badem veya ceviz,  yulaf ezmesi  ya da yoğurt yemeye çalışın.Bütün öğünlerde light süt ile yulaf ezmesi yiyiniz.  Buna rağmen açlık atakları olursa Psillium Husk (Solgar veya GNC firmaları satıyor)  posasından yemeklerden bir saat önce bir kapsül alıp iki bardak su içiniz.  Buna rağmen tatlı isteği oluyorsa öğleden sonraları ara öğünü 2 defa yapabilirsiniz. Yani saat 14 ve saat 16’da ara öğün yiyebilirsiniz.

Ara öğünleri atlamayın. Diğer bir deyimle az, ancak sık yemek yiyin. 2.5 saatten fazla aç kalmayın.

Egzersiz yapmak ve hareketli olmak da bu tür açlık hissinin azalmasına katkıda bulunur. Bu nedenle hareketli olun, ancak aşırı egzersiz yapmayın. Aşırı egzersiz de kan şekerini düşürür.  Günde yarım saat yürüyüş yeterli olur.

Günde 1-2 saat dışarı çıkın, güneş ışığı görün. Stresiniz varsa derin nefes  alma egzersizleri yapın.

Kan şekeri düşüklüğü ve  tatlı isteği durumu ŞEKER HASTALIĞI’nin habercisi olabilir. Bu durumu gizli şeker olarak kabul etmek gerekir. Dikkat edilmez ise bir süre sonra Şeker Hastalığı gelişebilir.  Yapılacak uygun beslenme, egzersiz, kilo verme  ve ilaç kullanımları ile şeker hastalığına geçişi  % 60-70 önleme şansı vardır. O nedenle bu şansı iyi kullanmak gerekir.

Reaktif hipoglisemiden ve Gizli Şeker’den  kurtulmak icin yukarıda kısaca bilgi verilen diyet glisemik indeks (G. İ.) Diyeti veya METABOLİZMA  DİYETİ’dir.   Bu beslenme şekli icin daha detayli bilgi  Prof Dr Metin Özata’nın NATUREL ZAYIFLAMA-METABOLİZMA DİYETİ (Hayy Kitap yayınları) ve GI Diyeti (Erko yayıncılık)  kitaplarında bulabilirsiniz.

BESLENMEDE EN ÖNEMLİ NOKTALARDAN BİRİSİ 3 ANA ÖĞÜN 3 ARA ÖĞÜN YAPMAKTIR.  Mutlaka  ara öğünler yapınız.

YENİLMEMESİ GEREKEN YİYECEKLER:

-Şeker, şekerleme, şekerli tatlılar, çay şekeri, bal, reçel, marmelat, pekmez, şurup, çikolata

-Hamur işleri, hamur tatlıları, börek, çörek, pasta kek, kurabiye, jöle, tahin,

tahin helvası.

-Kavun, Karpuz, üzüm, incir

-Yağda kızartılmış, kavrulmuş ve sos ilave edilmiş yiyecekler (et, sebze, hamur.)

-Bütün yağlı yiyecekler (yağlı et, kaymak, krema,mayonez,vb.)

-Kuruyemişler (badem, ceviz hariç)

-Sucuk, salam, pastırma, sosis

-Alkollü içecekler, meşrubatlar, hazır meyve suları.

-İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar (hazır çorbalar, bulyonlar, etsu tabletleri)

-Hayvani ve katı yağlar (tereyağı, margarin, iç yağı, kuyruk yağı)

-Sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek, dil, dalak, yürek, işkembe, paça)

-Siyah Çay,yeşil çay, Kahve, Kola, tarçın

-Beyaz ekmek, pirinç pilavı, patates

- Ketçap, hardal ve et sosları çok tuzlu olduğu için fazla tüketilmemelidir. Ketçap ve hardalda şeker olduğu da unutulmamalıdır.

YENİLMESİ SERBEST OLANLAR

1.     Her türlü sebze ve salata serbest

2.     Meyvelerden karpuz, üzüm, incir, kavun gibi tatlı olanlar hariç diğerlerini yiyebilirsiniz  (miktarı fazla olmayacak)

3.     Kuru fasulye, Nohut, Barbunya, mercimek gibi kuru bakliyat yenebilir (6-7 yemek kaşığı). Bulgur pilavı yenebilir.

4.     Günde 5-6 porsiyon sebze yiyiniz.

5.     Tam tahıllar tüketin (Tam buğday ekmeği, çavdar ekmeği yiyin)

6.     Sıvı yağ ve özellikle zeytinyağı tüketiniz.

7.     Ceviz, badem, fındık  ara öğünlerde 2-3 tane yiyiniz.

8.     Yemeklerde zeytinyağı kullanılmalı ancak fazla konmamalıdır.

9.     Keten tohumu (bir tatlı kaşığı/gün)

10.                       Yağsız süt

11.                       Haftada en az iki defa balık, yağsız tavuk, hindi

12.                       Maden suyu, Bitki çayları (ıhlamur, rezene, papatya gibi)  içebilirsiniz. günde en az 8 bardak su içmeyi alışkanlık haline getirmek gerekir. Az su içtiğinizde idrarın rengi koyulaşır. İdrar rengine bakarak az su içip içmediğimizi anlayabilirsiniz.

KAYNAKLAR VE ÖNERİLEN KİTAPLAR

   1. Naturel Zayıflama, Hayy Kitap, Metin Özata, 2012

   2. Glisemik İndeks Diyeti, Hayy Kitap, Metin Özata, 2013